همسر دیروز ، هم خانه امروز

رویا تاجی- روزنامه نگار

خانه امن: اگر خوب بود چرا طلاق گرفتی؟ اگر بد بود چرا بعد از طلاق، تو یک خونه باهاش زندگی می کنی؟

خندید و گفت: آدم خیلی خوبیه ولی ما به درد هم نمی خوریم.

ثمین ۳ سال با علی زندگی کرد، پنج ماه پیش طلاق گرفت و تمام این ۵ ماه دوباره با علی زیر یک سقف زندگی می کنه، اما این بار نه به عنوان زن و شوهر .

ثمین می گه: اونها فقط “دوست”هستند، دوستانی که گاهی بعضی نیازهای همدیگر رو برطرف می کنند .

ما هم خانه ایم

دوستی، ارتباط و زندگی مشترک زن و مرد پس از جدایی، سبک نوینی از زندگی در ایران است که غلام عباس توسلی جامعه شناس ریشه آن را درگرایش و افزایش فرد گرایی در جامعه ایران می داند.

او می گوید: در جامعه امروزی سطح مسئولیت پذیری افراد رو به کاهش است.

به اعتقاد توسلی: کسی که مسئولیت پذیری کمتری داشته باشد ترجیح می دهد به جای داشتن یک رابطه بلند و مستمر که بر مسئولیت هایش می افزاید در یک رابطه دوستی بی درد سر و کم مسئولیت بماند.

این جامعه شناس می گوید: این افراد می خواهند یک رابطه بدون تعهد را داشته باشند و چه کسی بهتر از آنکه قبلا” از او شناخت کافی پیدا کرده اند.

ثمین این روزها این رابطه بی مسئولیت و بی تعهد را تجربه می کند، زندگی با مردی که ۳ سال شوهرش بوده حالا فقط ”هم خانه اوست”.

از تجربه اش می پرسم از این که چه انگیزه ای او را هم خانه مردی کرده که از او طلاق گرفته است .

ثمین می گوید:”ترس از حرف مردم، می ترسم از این که هر روز به خانواده و دوست و آشنا جواب پس بدم. بگم مرد خوبی بود ولی شوهر خوبی برای من نبود “.

او می گوید: البته از خودم هم می ترسم، از این که شاید هنوز آمادگی تنها زندگی کردن را نداشته باشم، از این که نتوانم ،نشود، کم بیارم”.

ثمین ادامه می دهد: “یک مدتی با هم هستیم تا هر دو آمادگی این جدایی را پیدا کنیم”.

او هم خانه مردی است که با توافق نیمی از مهرش را به او بخشید تا برای همیشه نامش را از شناسنامه اش خط بزند حالا آنها فقط یک سقف مشترک دارند.

معاشرت زوجین پس از جدایی طلاق را ابطال می کند

یک پدیده رفتاری جدید در ایران که رو به گسترش است این را حسین فلاحی سرخوش روانشناس عمومی می گوید.

دو نفری که می توانند دوستان خوبی برای یکدیگر باشند، ولی همسر مناسب نه.

سرخوش فارغ از دلایل اقتصادی اجتماعی یک طلاق به چرایی،زندگی زوج ها بعد از طلاق می پردازد.

این روانشناس می گوید: بخاطر مسائل اقتصادی، برخی از زوج ها، ترجیح می دهند بعد از متارکه با یکدیگر در ارتباط باشند. چرا که از نظر آنها این رابطه نسبت به ایجاد یک رابطه جدید سهل الوصول تراست.

وی می گوید احساس امنیت دلیل دیگری است که زوج ها را کنار هم نگه می دارد آنها سال ها در کنار هم، در اجتماع دیده شده اند و با هم بودن آنها در نگاه اجتماع و اطرافیان طبیعی و خالی از اشکال شرعی است. آنان مخفیانه طلاق می گیرند ولی با هم در یک خانه می مانند، گاهی رابطه جنسی دارند ولی در نهایت زندگی هر کدامشان جداست .

گرچه آمار دقیقی از تعداد زوج هایی که بعد از طلاق زیر یک سقف مشترک می مانند در دست نیست. اما آمار آن آنقدر است که رسانه های داخلی را بر آن دارد با آن توجه کنند.

چندی پیش خبرگزاری دانشجویی ایسنا این موضوع را از زیر پوست شهر بیرون کشید و تیتر زد: روابط دوستی زوجین پس از طلاق نشان‌گر کاستی‌های روانی و تربیتی آنان است.

نقل قولی از مجید ابهری آسیب شناس، که گفته بود: اگر زن و شوهر فرزندی داشته باشند، دیدار و گفت‌ وگو با یکدیگر پس از طلاق درباره فرزندشان امری اجتناب‌ناپذیر است، ولی در پدیده اخیر زنان و مردان فاقد فرزند پس از جدایی، رابطه دوستی دارند و به عنوان دو دوست با یکدیگر ارتباط دارند. این نوع روابط نشان‌دهنده وجود کاستی‌های روانی و تربیتی زوجین است

ابهری بیان می کند: از نظر فقهی در برخی از انواع طلاق‌ها، صحبت کردن زن و شوهر با هم پس از جدایی موجب ابطال طلاق می‌شود. این نکات باید برای زوجین توضیح داده شود تا دچار مشکلات اخلاقی و ارزشی نشوند.

آماری از آنها در دست نیست

تحقیق در مورد چرایی این پدیده و ارائه راه حل های مناسب برای بهبود آن، نیاز مند آمار است. اما آماری از زوج هایی که پس از طلاق باز با هم زیر یک سقف مشترک زندگی میک نند در دست نیست. این را توسلی جامعه شناس می گوید .

او اضهار می دارد: هنوز برای روانشناسان و جامعه شناسان این مسئله که چرا زوجی برای پایان دادن به یک رابطه زنانشویی به توافق می رسند جای بحث و بررسی دارد اما این که در نهایت پس از این جدایی در کنار هم به زندگی ادامه می دهند نشانگر این است که آنها از مزایای هم استفاده می کنند.

این جامعه شناس معتقد است نبود تعهد و دادن خدمات بدون چشم داشت به یکدیگر می تواند از جمله دلایل این نوع زندگی ها باشد. اما هنوز اطلاعات وسیعی از این نوع زندگی های مشترک در دست نیست.

او با اشاره به این که آنها پس از جدایی هیچ مسئولیتی به هم ندارند و فقط دوست یکدیگر هستند گفت: شاید بتوان شهرنشینی، توسعه صنعت، تغییرات در مباحث اقتصادی و فرهنگی، عدم هماهنگی تحصیلات و سبک زندگی را دلایلی ظاهری این نوع پدیده اجتماعی دانست.

علی همسر دیروز و هم خانه امروزثمین می گوید:” دلیلی برای زندگی قانونی با او ندارم ولی قانون دلم می گوید جامعه به او لطمه می زند می خواهم کمکش کنم”.

علی ادامه می دهد: ” حس ترحم دارم، ما با جنگ جدا نشدیم، توافق کردیم که مسئولیت هایمان را کم کنیم”.

علی می گوید :” ما با هم سفر می رویم، به مهمانی های خانوادگی می رویم و گاهی مجبوریم برای خانواده هایمان فیلم بازی کنیم ولی خودمان می دانیم که با هم نیستیم. یک تصمیم عاقلانه بود حالا جنگ اعصاب نداریم به هم گیر نمی دهیم از هم توضیح نمی خواهیم و دو دوست هستیم که یک سقف مشترک داریم، بی تعهد”.

آنها یک سقف مشترک دارند ولی جای اسمشان در شناشنامه هایشان خالیست. به این فکر می کنند که در رابطه ای جدید سبک جدیدی از زندگی را تجربه می کنند، رابطه ای که میان آنان شکل می گیرد و پای هیچ بزرگتر و فامیلی در میان نیست. آنها فکر می کنند دوستان بهتری هستند تا همسران مناسب تری .

زندگی مشترک بعد از طلاق جرم نیست

زن و مرد نامحرم می توانند زیر یک سقف مشترک زندگی کنند و این خلاف قانون و حرام نیست. اما اگر فعل حرامی بین آنها رخ دهد مطابق فتوای آیت الله خمینی تا ۷۴ ضربه شلاق خواهند خورد.

این را محمد حسین آقاسی وکیل پایه یک دادگستری می گوید.

آقاسی در مورد مواد قانونی مربوط به اینگونه موارد گفت: قانون برای منعیات و اموری که انسان ها از انجام آن منع شده اند نوشته می شود.

قانون می گوید آنها هم خانه هستند و تا زمانی که دو نفر بدون داشتن رابطه زوجیت در یک بستر دیده نشوند فعل حرام رخ نداده است و شامل مجازات نخواهد شد.

این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به نوع طلاق می گوید: حتی اگر زن و مردی که از هم طلاق “رجعی” گرفته اند حتی در یک بستر باشند باز هم شامل مجازات نخواهند شد چرا که مطابق این طلاق شوهر در مدت عده حق رجوع است این حق جزء اختیارات شوهر است و برای زن چنین حقی در نظر گرفته نشده است.

او گفت: حق رجوع را با هیچ قراردادی نمی توان از بین برد و شوهر نیز نمی تواند این حق را از خود ساقط کند. در این نوع رجوع مرد به زن هیچ تشریفات خاصی لازم نیست و با هر بیان و ایما و اشاره و اقدامی رجوع انجام می شود و زن هم به محض رجوع مکلف به انجام وظایف زناشویی است.

به گفته آقاسی: درصورتی یک زن ومرد که با هم در یک خانه زندگی می کنند شامل مجازات میشوند که عمل زنای محصنه انجام داده باشند و این عمل باید ثابت شود. یا هر دو باید ۴بار به داشتن رابطه با یکدیگر اقرار کنند و یا باید سند و مدرکی دال بر هم خوابی آنها در یک اتاق مشترک وجود داشته باشد.

این وکیل دادگستری ادامه داد: در غیر این صورت زندگی مشترک آنها زیر یک سقف مجرمانه نیست ولی باید از محرمات را رعایت کنند.