انتخاب ریاست جمهوری، تغییر یا توهم؟
گفتگوی مجله هفته کانادا (رضا سامانی) با کورش زعیم
5 تیر 1392 (26 ژوئن 013)
پرسش 1) در ماه های منتهی به انتخابات، نگاه شما به انتخابات چه بود؟ آیا اصولا پیش بینی وقوع تحولی داشتید؟ انتخاب حسن روحانی شما را غافلگیر کرد؟
کورش زعیم: ما فعالان اوپوزیسیون سیاسی بیرون از حاکمیت، از یک سال پیش هشدارهای فراوان همراه با احضار و تهدید دریافت کرده بودیم که درباره انتخابات چیزی ننویسیم و نگوییم و از نظام هم انتقاد نکنیم. ما خود نگران گزینه های احتمالی بودیم که من در نوشته ها و مصاحبه هایم به آنها اشاره کرده بودم. ما سه گزینه را احتمال می دادیم: یکی تداوم دولت توسط باندی که احمدی نژاد دکور ویترینی آن بود، و هدفش را نابودسازی ریشه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور و تخریب حیثیت بین المللی ایران و در نتیجه افزایش فزاینده اعتراضات مردمی و کشاندن آن به شورشهای خیابانی و درگیری های مسلحانه در برخی مناطق حساس کشور، تشخیص داده بودیم. علت بدبینی ژرف و فزاینده ما نسبت به دولت آقای احمدی نژاد، نادانی و بیسوادی و فساد گسترده سردمداران آن بود. ما تحلیل کردیم که گماشته شدن اشخاص اینگونه ناشایسته در پست های کلیدی نمی تواند عمدی نباشد.
گزینه دوم ما یک کودتای سیاسی یا حتا نظامی بود، به قصد جلوگیری از تداوم روندی که در بالا شرح دادم، توسط گروه هایی که هنوز وجدان ملی خود را حفظ کرده اند و نگران آینده بسیار بسیار خطرناکی هستند که عمدتا توسط دار و دسته احمدی نژاد ایجاد شده است. من خطر دولت نهم و دهم را بارها در سخنرانی ها و مصاحبه های خود از 1383 (پیش از انتخابات نهم) و نیز از 1387 (پیش از انتخابات دهم) هشدار داده بودم.
سومین گزینه ما هشیار شدن راس نظام نسبت به جدی بودن و نزدیکی خطر جنگ داخلی یا حمله از خارج و فروپاشی کشور، طرد چاپلوسان و دروغگویان در سیاستگزاری و باز کردن فضا برای آرام کردن خشم عمیق و نارضایتی گسترده مردم بود. دو عامل می توانست به این روند کمک کند: یکی سران اصلاحات که از عملکرد گذشته خود درس عبرت گرفته بودند و از پشتیبانی قشرهای کشوری و لشگری و مذهبی خاصی هم برخوردار بودند، و دیگر فشارهای مستقیم بین المللی.
خوشبختانه گزینه سوم به محک آزمایش گذاشته شده است. هر چند این گزینه آرمانها و هدفهای بنیادین ما را در جبهه ملی ایران اغناء نمی کند، ولی گاهی انسان باید برای حفظ موجودیت کشورش تحمل گزینه های نه چندان دلخواه را بکند. در هفته های آخر، ما باور کرده بودیم که روند انتخابات به سمت میانه روی و تنش زدایی، هم داخلی و هم خارجی، می رود، و وجود مخالفان قدرتمند تداوم افراط گرایی در درون نظام، تقلب به سود تندروان مشکوک بسیار دشوار خواهد بود.
پرسش 2) به نظر شما آقای روحانی تا چه حد می توانند در مواجهه با بحران های داخلی و خارجی، موفق عمل کنند؟ آیا ایشان را یک شخصیت کاریزماتیک معتدل می دانید که توانایی ایجاد وحدت را دارد؟
کورش زعیم: آقای روحانی شخصیتی میانه رو است، ولی یک پا این سوی جوی و یک پا آن سوی جوی دارد. از آنجا که شخصی باسواد، هوشمند و دنیا دیده است، می تواند با زیرکی این دو سویگی را در راستای انجام آنچه خود می داند "باید" انجام دهد بکار برد. آقای روحانی کارهای ناخوشایندی در گذشته کرده و مخالفانش این ها را گوشزد خواهد کرد، ولی باید بداند که بدکارگی ها در عملکرد همه سران گذشته جمهوری اسلامی وجود داشته، و این کارهای آینده اوست که می تواند برایش خوشنامی ایجاد کند. آقای روحانی "می تواند" بحران های موجود را مدیریت کند، و هیچ نیازی به "وحدت" ندارد، فقط باید توپها را توی هوا نگه دارد و راهی را که "باید" در پیش بگیرد.
پرسش 3) به عنوان یک فعال سیاسی قدیمی، چه توصیه ای و یا چه توقعی در اولویت خواسته های شما از دولت آینده قرار دارد؟
کورش زعیم: سفارش های من به رییس دولت آینده این است که، نخست برای ترکیب کابینه اش سراغ مهره های سوخته دولتهای سازندگی یا اصلاحات نرود. در میان آنها فقط اندک شماری بودند که توان انجام مسئولیت هایشان را داشتند. اگر آنان کارشان را درست انجام داده بودند، بنیان اقتصادی و مدنی و قضایی ما اینقدر سست و شکننده نبود که شخصی مانند احمدی نژاد همه چیز را به آسانی بهم بریزد و نادانی و فساد و بطور کلی ناشایستگی را در کشور در سطحی باور نکردنی بگستراند. من از آقایان رفسنجانی و خاتمی درخواست دارم که وامداری سیاسی نکنند و مهره های دوران خود را به آقای روحانی تحمیل نکنند. کشور ما چیزی که کم ندارد افراد کارشناس و شایسته و، مهمتر از همه، میهن پرست و درستکار است که این کشور مانند داروی جلوگیری از مرگ مغزی به آنان نیاز دارد.