بیانیه «تولد» انستیتو میراث مصدق،
«چامسکی:پیوستن به انستیتو میراث مصدق یک مسوولیت اخلاقی آمریکایی»
مجتبی آقامحمدی
انستیتو میراث مصدق یک بنیاد جدید علمی-اجتماعی غیر‌انتفاعی در آمریکاست، با هدف کمک به گسترش شفای همنواساز در این جهان پر آشوب. در مدت یک ماهی که از «تولد» ایده این نهاد گذشته، تنی چند از برجسته ترین اساتید و انسان‌های عصر ما انستیتو میراث مصدق را تایید کرده‌اند، از جمله پروفسور نوام چامسکی که پیوستن به این کوشش انسانی را یک «مسوولیت اخلاقی آمریکایی» توصیف کرده است. به غیر از پروژه‌های هم‌کاری-محور علمی، یکی از اهداف این انستیتو ایجاد یک کمپین جهانی برای اهدای جایزه صلح نوبل به دکتر محمد مصدق است. بعضی از دیگر طرح‌های مندرج در «بیانیه اهداف» این پروژه فراگیر (در زیر) از این قرار است: حمایت از ساختن یک فیلم سینمایی تاریخی در باره «قهرمان دموکراسی ایران،» پروژه سمفونی مصدق، طرح جام مصدق در چند رشته عمده ورزشی، کمپین‌های خیابان مصدق در شهرهای آمریکا، و به همچنین پروژه سالانه «جایزه مصدق برای رهبری هم‌نوا-ساز» — انتگراتیو
صمیمانه شما را به مرور دقیق بیانیه اهداف این پروژه تاریخ ساز دعوت کرده و خواهشمندیم که ضمن آگاهی رسانی گسترده، به انستیتو میراث مصدق پیوسته و آن‌را «لایک» و حمایت کنید.
*****
پیش‌نویس آغازین بیانیه اهداف
برای طرح پیشنهادی پایه‌گذاری
انستیتو میراث مصدق
بیست و چهارم آذر ماه ۱۳۹۱
چشم‌انداز
در حال حاضر (پاییز ۱۳۹۱) انستیتو میراث مصدق یک آرزوی بزرگ است، و گام نخست برای تحقق یافتنش این طرح پیشنهادی آغاز راه. ولی در شکل تکامل یافته، این رویا تبدیل به یک سازمان غیر‌انتفاعی بین‌المللی خواهد شد (با مزایای معافیت مالیاتی ویژه برای پشتیبانان آن — توضیحات در صفحه امور ملی)، که الهام و پایه‌اش میراث تاریخی و پر افتخار نخست وزیر پیشین ایران، دکتر محمد مصدق (۱۲۶۱- ۱۳۴۵)، و امید این انستیتو کمک به ساختن جهانی است که در آن ارزش‌ها و فضایل زندگی‌ساز متجلی شده در میراث بلند آن بزرگمرد ریشه گیرد و بالنده شود، یعنی: آزادی، استقلال، مردم‌سالاری، صلح، عدالت، اعتدال، شجاعت، امید، عشق، خشونت پرهیزی، تحمل مخالف، و درک این حقیقت معنوی و مادی که «بنی آدم اعضای یک پیکرند.» سعدی
اهداف
بر این اساس، اهداف انستیتو میراث مصدق (که امیدواریم مورد توجه ویژه مردم آمریکا قرار گیرد) پاسداری و بهبود، و مهم‌تر از آن، گسترش آرمان‌ها ومیراث پر ارج آن انسان عاشق را شامل می‌شود؛ که تحقق این اهداف در گرو برساختن دلسوزانه یک نهاد جهانی هم‌کاری-محور است، آن‌چنان که شایسته ودرخور خدمات بلند (ولی در حال حاضر قدر ناشناخته) دکتر محمد مصدق، هم به معشوقش ایران و هم به جامعه بشری باشد.
راه و کار
برای رسیدن به چشم‌اندازی چنین بلند و اهدافی چنین خطیر، و برای تحقق عملی و تجلی بالنده ارزش ها و فضیلت‌های مصدقی ذکر شده در بالا (یعنی در نهایت ایجاد تغییر واقعی، مثبت و پایدار در این سیاره بلا زده کوچک)، امیدواریم که انستیتو میراث مصدق راه‌کارها و پروژه‌های عملی زیر را بر شانه همت تاریخی خود استوار سازد.
الف- پردازش و اجرای پروژه های اعتدال-محور و صلح-آمیز پژوهشی و کاربردی مناسب (با توجه ویژه به ابعاد پیچیده سیاست‌گذاری‌های کلان) پیرامون مسایل و نیازهای گوناگون ایران، منطقه، و به‌ویژه جهان.
شاخص‌ترین مثال‌های مصداقی برای تلاش‌های خطیری از این دست، پروژه‌های تحقیقی و کاربردی (نظری و عملی) هم‌نوا-ساز یا «انتگراتیو» (الهام گرفته از نگرش مصدق) است، که هدفشان کمک خیراندیشانه (بویژه) به کشور‌های «جهان جنوب» (یا گلوبال ساوت) باشد، در جهت رسیدن مردمشان به توسعه پایدار، که روش «مصدقی» آن اتکای واقعی به نیروی خود در حین هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با جهان است؛ یعنی شیوه زیربنایی رسیدن به آزادی پایدار ملت‌هاشان از نکبت «استبداد داخلی» و هم «استعمار خارجی،» یعنی دو روی به هم وابسته سکه شوم بدبختی مردم ستمدیده جهان، که «پیر احمدآباد» (یکی از الهام بخش ترین پدران جنبش عدم تعهد) با میراث عشق خود آیندگان تاریخ را این‌گونه نسبت به عواقب سرنوشت سوز این سکه سیاه پند دردمندانه می‌داد.
ب- برپایی یک کتاب‌خانه، آرشیو، و مخزن اطلاعاتی فیزیکی و مجازی جامع در آمریکا (از طریق انجام پژوهش‌ها و هم‌کاری‌های عمیق تخصصی و میان‌رشته‌ای — و در همآهنگی با کوشش‌های قبلن انجام گرفته در این زمینه)، که توجه مرکزی آن روشن کردن (و پرورش) ابعاد، اثرات، و خدمات تاریخی و (بویژه) جهانی زندگی، اقدامات، و میراث دکتر محمد مصدق باشد.
پ- علاوه بر این دو هدف، در این انستیتو امیدواریم که بتوانیم (در حیطه امکانات) آغازگر، حامی، و یا مشوق ساخته شدن (لااقل) یک سمفونی، یک اپرا، و یک فیلم بلند حماسی-داستانی مناسب مقام و میراث مصدق باشیم. و به همچنین، آرزومند انجام وظیفه در ایفای نقشی بایسته هستیم، در کمک به برپایی مسابقات جهانی قهرمانی (درخور شخصیت آن بزرگمرد — و به‌ویژه در آمریکا) در چند رشته ورزشی عمده، مثلن وزنه‌برداری، کشتی، و فوتبال — تا آنکه اعطا گردیدن «جام مصدق» به قهرمانان این تورنمنت‌ها، سبب شناخته شدن هر چه عمیق‌تر آزادگی، منزلت، و قدر میراث و خدمات «پیر احمدآباد» به تاریخ گردد.
نام‌گذاری
ت- علاوه بر این، با الهام‌گیری از پیش‌گام شدن قابل تقدیر دانش‌گاه ایلینویز (شیکاگو) در نام‌گذاری نخستین تالار دانش‌جویی در ایالات متحده (با عنوان بسیار شایسته «تالار دکتر محمد مصدق: الگویی برای همه پیشوایان خادم»)، امیدواریم که ما نیز در این انستیتو بتوانیم هم‌راه و یا مشوقی پویا برای تمامی نهادهای عمومی (یا خصوصی) باشیم، که با برپاسازی کمپین‌های شورانگیز مردمی در گوشه و کنار جهان، ولی به‌ویژه در آمریکا، در راه تاریخ‌ساز و شفا بخش گذاشتن نام «مصدق» بر ساختمان‌ها، خیابان‌ها، میدان‌ها، محله‌ها، جاده‌ها، و به طور کلی مکان‌های عمومی (و به همچنین بر مراسم و موقعیت‌های زمانی مناسب — مثلن روزهای یادگاری) گام همت و قدرشناسی بر خواهند داشت.
بر این اساس، یکی از اهداف انستیتو میراث مصدق تشویق و حمایت (در حد مناسب و ممکن) از حرکت‌های مردمی شهروندانی است، که به‌ویژه در گوشه و کنار ایالات متحده، روند هم‌کاری مدنی و قانونی با شوراهای منتخب (یا مقامات مسوول) ناحیه خود را آغاز می‌کنند، با این هدف والا که (مثلن) در شهرشان خیابانی به نام «مصدق» مزین شود، زیرا بخشی از اثر صلح‌ساز این گونه کمپین‌های مردمی «شفای» تدریجی ترک تاریخی «ناقوس آزادی» در قلب مردم آمریکاست؛ و از یاد نبریم که این ترک نمادین در این نماد سمبلیک آزادی (از چنگ استعمار) مردم آمریکا را انگشتان دردمند و پر طعنه «پیر احمدآباد» لمس کرد، در آن سفر تاریخی به شهر فیلادلفیا برای بازدید پر پند آن بزرگمرد از «تالار استقلال» — چند صباحی پیش از آنکه در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، برادران زر و زور (و تزویر) نهال جوان مردم سالاری مستقل از استعمار ایران را از ریشه درآورند، نهال آسیب‌پذیر آزادی و استقلال ملت رنج دیده‌ای که آب جان دکتر محمد مصدق آبیاریش کرده بود.
در این‌جا این سوال مطرح می‌شود که (به طور مثال) کدام شهر آمریکایی افتخار داشتن نخستین «خیابان مصدق» را از آن خود خواهد کرد؟
ث- در همین راستا، ما در انستیتو میراث مصدق از شروع شایسته و پیشرفت بایسته گروه‌های مردمی دموکراتیک-محور (علاقه‌مند به میراث آن بزرگمرد) با محوریت نام «باش‌گاه مصدق،» در همه دانش‌گاه‌ها، کالج‌ها، و دبیرستان‌های معتبر سراسر دنیا (ولی به‌ویژه در آمریکا– و بر اساس چارچوب و امکاناتمان) تشویق، راهنمایی، و حمایت صمیمانه خواهیم نمود.
جایزه
ج- علاوه بر موارد بالا، در نظر داریم تا برای اهدای سالانه یک جایزه جهانی با عنوان (نهایی نشده) «جایزه مصدق برای رهبری همنواساز» (انتگراتیو) در حیطه‌های عمده خدمت به بشریت شروع به برنامه‌ریزی کنیم.
چ- در همین راستا، و باز هم در هماهنگی صمیمانه با تلاش‌های دیگر بنیاد‌ها و افرادی که تا به حال گرامی‌داشت ابعاد گوناگون میراث زنده «پیر احمدآباد» را وجهه همت خود قرار داده‌اند، امیدواریم که انستیتو میراث مصدق بتواند به گونه‌ای موثر آغازگر یک کمپین مردمی جهانی باشد، با این هدف غایی که یک جایزه صلح نوبل پس-از-وفات (که در دنیایی به واقع متمدن دکتر محمد مصدق عمیقا سزاوار دریافت آن در زمان حیات پر افتخارش بود) در قدر شناسی ولو دیرهنگام از خدمات و میراثش به آن بزرگمرد اهدا گردد.
البته می‌دانیم که از سال ۱۹۷۴ بدین سو، مقامات «بنیاد نوبل» اهدای جوایز پس-از-وفات نوبل را متوقف کرده‌اند، ولی ما از مصدقی الهام گرفته‌ایم که با به رسمیت نشناختن غیر‌ممکن‌ها تاریخ ساخت. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که هدف عمیقن مدنی و تاریخ‌ساز این کمپین جهانی، متقاعد کردن بنیاد نوبل برای قائل شدن به یک استثنا در این مورد بخصوص باشد؛ به‌ویژه آنکه در این کارزار، ما فقط در پی جبران یک بی‌عدالتی بزرگ علمی-تاریخی هستیم، یعنی به رسمیت شناخته شدن جایزه صلح نوبلی که در زمان حیات از پیر خردمند «احمدآباد» دریغ شد، پس لازم نمی‌بینیم که «استثنای تاریخی ویژه» مورد درخواست کمپین ما، ابعاد مالی معمول در اهدای جواپز نوبل را در بر گیرد.
گشایش
ح- با توجه به این‌که شصتمین سال‌گرد آن کودتای شوم روز دوشنبه ۲۸ مرداد ۱۳۹۲ است، در نظر داریم که از این موقعیت پند‌آموز جهت برگزاری مراسم تاریخی ویژه‌ای برای افتتاح رسمی انستیتو میراث مصدق استفاده کنیم. و با در نظر گرفتن بازدید آن بزرگمرد از «ناقوس آزادی» در «تالار استقلال» آمریکا در شهر فیلادلفیا، در صورت امکان مراسم مذکور را در این مجموعه تاریخی برگزار خواهیم نمود، که قدم نخست روند برنامه‌ریزی این افتتاحیه ویژه، تماس با مقامات رسمی مربوطه بوده است.
درخواست
خ- در نتیجه، و به‌ویژه با توجه به مسوولیت‌های سنگین ذکر شده در بالا، بدیهی است که این پیش‌نویس کلی بیانیه اهداف و راه‌کارها، متنی برای آغاز حرکت انستیتو میراث مصدق است. بنا براین ما با آغوشی باز در انتظار ایده‌ها، بازخوردها، پیشنهادات، انتقادات، و البته هم‌فکری و هم‌کاری تمامی نهاد‌ها و کسانی هستیم که دغدغه‌های این انستیتو را درک دلسوزانه می‌کنند؛ ولی به‌ویژه چشم به‌راه راهنمایی و مشارکت عزیزان پاکدلی هستیم که قبلن در راه رسیدن به این آمال بلند فداکاری‌های ارزش‌مند کرده، و بنابراین اهمیت این وظیفه سنگین تاریخی را (در عمل و نه در حرف) با گوشت و پوست خویش حس می‌کنند، پس شک نداریم که این عاشقان ایران زمین در آغاز این راه خطیر دست محبت و دل‌سوزی به ما خواهند داد.
خواهشمندیم که با تماس با انستیتو میراث مصدق، به این پروژه تاریخی بپیوندید و هم‌راه با گستراندن خبر این حرکت، از آن پشتیبانی کنید – سپاس‌گزاریم.
کمیته بررسی امکانات ایجاد انستیتو میراث مصدق
تایید‌کنندگان اولیه: نوام چامسکی، ریچارد فالک، سیندی شیهان، استیفن کینزر، ویلیام بیمن، یرواند آبراهامیان، کریستین لمز، حمید اکبری، نادر هاشمی، محمد برقعی.
آغازگر پروژه و نویسنده بیانیه اهداف: مجتبی آقامحمدی؛ مشاور حقوقی پروژه: بروس براید گروم
****
توضیح: متن اولیه (به زبان انگلیسی) پیش‌نویس این «بیانیه اهداف» دقیقا یک ماه پیش (در روز بیست و چهارم آبان ماه ۱۳۹۱– در شصت و یکمین سال‌گرد سخنرانی تاریخی دکتر محمد مصدق در باش‌گاه ملی خبرنگاران آمریکا) به‌وسیله مجتبی آقامحمدی نوشته و به‌دینوسیله پیشنهاد شد. این متن آغازین و ترجمه فارسی آن در طول ماه گذشته «کاملتر» شده است.