در سال‌های اخیر آتش‌سوزی گسترده جنگل‌ها و مراتع یکی از تهدیدات جدی محیط زیست کشور است. متأسفانه در سال‌های گذشته ایران ما شاهد روند نگران‌کننده تخریب مراتع و جنگل‌ها از‌جمله به واسطه گسترش آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور است. مروری بر اخبار ماه‌های اخیر نشان می‌دهد بخش بزرگی از جغرافیای کشور شاهد آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها بوده است. آتش‌سوزی‌های امسال در بسیاری از استان‌های زاگرس‌نشین و نیز در بخش‌هایی از مناطق کوهستانی البرز و حتی مناطق مرکزی کشور روی داده است. به گونه‌ای که از ابتدای سال جاری گزارش‌هایی مبنی بر آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها از شمال تا جنوب کشور از‌جمله در استان‌های کردستان، کرمانشاه، همدان، ایلام، خوزستان، فارس، قزوین، کهگیلویه‌و‌بویراحمد، آذربایجان شرقی، خراسان شمالی، سمنان، اصفهان، مرکزی، کرمان، سیستان‌و‌بلوچستان و دیگر نقاط کشور ثبت شده است. حجم وسیعی از جنگل‌ها و مراتع کشور نیز ممکن است در ماه‌های آینده با آتش‌سوزی درگیر شوند. بررسی‌های موجود نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد از آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در استان‌های زاگرس‌نشین روی می‌دهد. مختصات اقلیمی و کوهستانی‌بودن و وجود دره‌ها و شیب‌های تند در مناطق کوهستانی کار مقابله با آتش‌سوزی را دشوار می‌کند و در نتیجه میزان خسارات وارد‌شده به جنگل‌ها و مراتع افزایش پیدا می‌کند. وزش باد، کمبود نیروی آموزش‌دیده و کمبود وسایل اطفای حریق هم موجب می‌شود تا مهار آتش‌سوزی با دشواری بیشتری روبه‌رو شود.
بنا بر گزارش‌های موجود بخش بزرگی از آتش‌سوزی‌ها در مراتع و جنگل‌ها به عوامل انسانی بازمی‌گردد. آتش‌زدن کاه و کُلَش باقی‌مانده مزارع، بی‌دقتی گردشگران در خاموش‌کردن آتش‌های ایجاد‌شده، اختلافات میان روستاییان و عشایر و آتش‌سوزی تعمدی، آتش‌سوزی با هدف زمین‌خواری، زغال‌گیری و درگیرکردن محیط‌بانان با آتش و فرار، جرقه واگن‌های قطار در مناطق جنگلی، نقش ذره‌بینی بطری‌های آب و ظروف یک بار مصرف و دیگر پسماندها از‌جمله عوامل آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های کشور است. بنا بر نظر کارشناسان این حوزه، در یکی، دو سال گذشته یکی از دلایل افزایش آتش‌سوزی‌ها پوشش گیاهی مراتع و جنگل‌های کشور است که بر اثر بارندگی‌های بسیار خوب به وجود آمده است.
مجموع این عوامل به‌اضافه مشکلات ناشی از کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده برای مقابله با آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، مقابله‌نکردن جدی با کسانی که تعمدی یا بر اثر بی‌احتیاطی و رعایت‌نکردن نکات ایمنی موجب بروز آتش‌سوزی شده‌اند، نبود آموزش عمومی به‌ویژه در آموزش و پرورش و صداوسیما، کمبود تجهیزات مناسب فنی و به‌روز مانند دوربین‌های رصد محیط زیست و هواپیماهای ویژه مقابله با آتش‌سوزی و چرخ‌بال‌های امدادی هم مزید بر عوامل بالا شده و به‌این‌ترتیب آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع خسارات درخور‌توجهی بر جای می‌گذارند. این وضعیت موجب شده تا برخی گزارش‌ها، خسارات بسیار بزرگ و جبران‌ناپذیر به کشور بر اثر آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع در دهه گذشته را ۱۶۹ هزار میلیارد تومان برآورد کنند. همچنین بنا بر برآورد‌های موجود در سال‌های گذشته بیش از ۱۸ هزار هکتار از جنگل‌ها و مراتع کشور طعمه آتش‌سوزی شده است. به عبارت دیگر آتش‌سوزی گسترده جنگل‌ها و مراتع افزون بر تخریب گسترده محیط زیست موجب بروز خسارات مادی دیگری هم می‌شود و حیات بسیاری از پرندگان و دیگر جانواران مستقر در جنگل‌های کشور را تهدید می‌کند. از سوی دیگر متأسفانه موضوع حفظ محیط زیست و در نتیجه آتش‌سوزی‌های خسارت‌بار جنگل‌ها و مراتع به‌جد از طرف مسئولان کشور در قوای سه‌گانه مورد توجه قرار نگرفته است. کمبود نیروی انسانی، کمبود منابع مالی و کمبود تجهیزات وقتی برطرف می‌شود که اراده‌ای جدی در قوه مجریه و قوه مقننه برای حفاظت از محیط زیست و مقابله با مخاطرات ناشی از تغییر اقلیم و آب‌و‌هوا و نیز آتش‌سوزی جنگل‌ها وجود داشته باشد. نظارت بیشتر بر مراتع و جنگل‌ها با استخدام و به‌کارگیری نیروی آموزش‌دیده، نصب دوربین‌های رصد و برخورد قانونی و قضائی با قانون‌گریزان در این حوزه نیز نیازمند توجه بیشتر به محیط زیست است. ارائه آموزش به شهروندان، استفاده از ظرفیت جوامع محلی برای مقابله با آتش‌سوزی‌ها و تغییر نگرش مسئولان کشور به مقوله محیط زیست از‌جمله نیازهای فوری در‌این‌باره است تا بتوان با بخشی از مخاطرات به‌وجود‌آمده در محیط زیست کشور مقابله کرد. باید برای حفظ محیط زیست کشور فکری فوری و عاجل کرد. فردا خیلی دیر است.
روزنامه شرق